Εθνικοί Μύθοι – Ελληνικοί και Άλλοι

Θα λυπήσω πολλούς, θα παραξενέψω μερικούς άλλους και σίγουρα θα εξοργίσω πολλούς λέγοντας ότι: Τα έθνη είναι τεχνητά και μάλιστα κατασκευάστηκαν πολύ πρόσφατα. Ως πρώτο έθνος μπορεί να θεωρηθεί το Γαλλικό και ως τα γενέθλια του μπορούμε να ορίσουμε την 14/7/1789*.

Ένα από τα στοιχεία που μπορούν απόδηκνείουν τον ισχυρισμό μου είναι πως δεν υπάρχει ένας κοινός ορισμός του έθνους. Δεν υπάρχουν κανόνες ή παράμετροι που πρέπει να ικανοποιεί ένα σύνολο ανθρώπων για να μπορεί να χαρακτηριστεί ως έθνος. Μερικά έθνη ορίζονται από τη γλώσσα, άλλα από τη θρησκεία, άλλα και από τα δύο, άλλα από κανένα από τα δύο.

Αντιθέτως μπορούμε να φτιάξουμε δύο μεγάλες κατηγορίες εθνών: τα Πολιτικά και τα Πολιτισμικά. Όλα τα έθνη έχουν μύθους για να δικαιολογήσουν την ύπαρξη τους, τα δεύτερα όμως τους χρησιμοποιούν πολύ περισσότερο και είναι το βασικό συστατικό ύπαρξης τους. Τα παραμυθάκια εμφανίζουν το έθνος σαν ένα υπέρ-ήρωα του Χόλυγουντ: δυνατό, θαρραλέο που τα βάζει με πολλαπλάσιους εχθρούς και στο τέλος κερδίζει. Άλλες φορές τα παραμυθάκια μοιάζουν με ρομάτζο του Χόλυγουντ: το έθνος –πρωταγωνιστής είναι καλό, μεγαλόψυχο, έχει γενικά έχει πάρα πολλές αρετές που φυσικά δεν τα έχει ο αντίζηλος (δηλαδή άλλο έθνος που παίζει τον ρόλο του κακού).

Ένα άλλο από τα στοιχεία που μπορούν να χαρακτηριστούν σαν απόδειξη του ισχυρισμού μου είναι πως πολλά έθνη έχουν ολόιδιους μύθους. Το πρόβλημα του μύθου που λέει ότι «η Ιταλία είναι η ποιο ωραία χώρα του κόσμου», είναι ότι παράλληλα δεν μπορεί να ισχύει το «η Ελλάδα είναι η ποιο ωραία χώρα του κόσμου». Είτε η Ιταλία, είτε η Ελλάδα κερδίζει τον τίτλο (ή καμία από τις δύο) άρα τουλάχιστον ένα από τα δύο έθνη ψεύδεται (στον εαυτό του πάνω από όλα, αλλά ψεύδεται).

Όπως είδατε το πρόβλημα με αυτούς τους μύθους είναι πως δεν στέκουν. Δεν στέκουν, όχι μόνο επιστημονικά, αλλά και στην πιο απλή κριτική.

Η εντύπωση που έχω, και την εκφέρω με μεγάλη βεβαιότητα, είναι πως στην χώρα μας οι εθνικοί μύθοι είναι υπερβολικά διαδεδομένοι και φέρουν την απόλυτη (σχεδόν) αποδοχή.
- Τα Ελληνικά είναι η ποιο πλούσια γλώσσα του κόσμου
- Οι Έλληνες πολεμάνε σαν ήρωες
- Μονο στην Ελλάδα ντρέπεσαι να πεις το έθνος σου
- Του Έλληνα ο τραχήλος
- Μόνο τα Ελληνικά μπορούν να περιγράψουν την λέξη «λεβέντης» ή «παλικάρι».
- Μεμονομένο περιστατικό.
Είναι μερικοί παραδείγματα από τους ποιο συνηθισμένους μύθους που ακούμε καθημερινά.

Με ενοχλεί η τόσο διαδεμένη πίστη στους εθνικούς μύθους στη χώρα μας, τόσο διαδεδομένη πίστη που ώρες – ώρες έχω την εντύπωση πως συζητάω με ανθρώπους μιας θρησκείας. Για αυτό σκοπός μου είναι να φτιάξω μία ενότητα όπου θα σχολιάζω τους Ελληνικούς εθνικούς μύθους και θα αποδεικνείω (τουλάχιστον θα προσπαθώ) γιατί είναι λανθασμένοι.

Περισσότερα για το τεχνητό των εθνων μπορείτε να διαβάσετε εδώ: Έθνη, imagined communities, non merci!.

*14.7.1789. Η πτώση της Βαστίλης. Ή αλλιώς εξοργισμένο πλήθος, που σίγουρα δεν είχε εξοργιστεί επειδή το Γαλλικό κράτος δεν εφάρμοζε το «Fraternite – Egalite - Liberte» , κατέλαβε τον πύργο της Βαστίλης και απελευθέρωσε τους κρατούμενους. Ο πύργος ήταν φυλακή για παραβάτες του ποινικού δικαίου. Πολλά χρόνια μετά αυτή η ημερομηνία ορίστηκε ως η εθνική γιορτή των Γάλλων. Δηλαδή οι Γάλλοι γιορτάζουν την καταπάτηση του νόμου; Προφανώς όχι, αλλά αυτή η μέρα είναι συμβολική, ο λαός κατέκτησε ένα πύργο, και πολιτικά ουδέτερη, δεν ενοχλεί τους βασιλικούς, τους καθολικούς (η Γαλλική επανάσταση είχε σαν στόχο τη βασιλεία και την θρησκεία) και γενικά δεν ενοχλεί κανένα.